میزبانان گرم در مناطق سرد/کارنامه تدارکات سپاه در جبهه غرب کشور

پژوهش حاضر به دنبال مستند کردن ابعاد پشتیبانی تدارکاتی و آمادی، تعمیراتی، ترابری و برخی خدمات در غرب کشور در دوران دفاع مقدس است که تا کنون کمتر مورد توجه قرار گرفته است

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی مرکز اسناد، تحقیقات و نشر معارف دفاع مقدس و مجاهدت های سپاه،جنگ تحمیلی یکی از طولانی ترین جنگهای قرنهای اخیر بود که به لحاظ ساختار سیاسی جهان ویژگیهای خاصی داشت. از این رو پشتیبانی از رزمندگان نیز یکی از پیچیده ترین، سخت ترین و نادرترین عملیاتهای پشتیبانی در نوع خود بود، در حالی که تحریمهای بین المللی و کمبود بسیاری از امکانات رزمی و همچنین وابستگی بعضی تجهیزات و امکانات، پیچیدگی و دشواری پشتیبانی را دو چندان کرده بود.

پشتیبانی در معنای وسیع خود شامل پشتیبانی های مادی و معنوی ،آمادی، تعمیراتی، ترابری، بهداری، مهندسی فرهنگی و... است.

به طور طبیعی ،در روزها و ماه های آغازین جنگ که سپاه فاقد ساختار منسجم بوده و به صورت پراکنده در کنار مردم شهرهای جنوبی اشغال شده،مقاومت در برابر دشمن و جلوگیری از پیشروی آن را هدف خود قرار داده بود،امور تدارکاتی نیز از ساختار لازم و مناسبی برخوردار نبود و در واقع محورهای مختلف درگیری تنها شاهد تلاش جمعی و کار شبانه روزی،تدارکات و پشتیبانی نیروهای درگیر پاسدار،مردمی و بسیجی بود.

اما با گذشت یک سال و نیم از جنگ و تثبیت نقش و عملکرد سپاه در جبهه های جنگ تحمیلی در محورهای جنوب و غرب،واحد های تخصصی مختلف مانند تدارکات نیز شکل مناسب تر و بهتری پیدا کرد و با شکل گیری یگان های رزم در سال دوم جنگ به تناسب، حوزه پشتیبانی و لجستیک نیز توانست پا به پای نیروهای عملیاتی خود را سازماندهی نموده و پاسخگوی نیازهای رده های عمل کننده باشد.

تدارکات سپاه پاسداران با توجه به تهاجم چند جانبه دشمن به مرزهای کشور از جنوب،غرب و شمال غرب،با محور قرار دادن تدارکات مرکزی،نیروهای خود را در سه حوزه اصلی تدارکات جنوب،غرب و شمال غرب تقسیم بندی کرد.

پژوهش حاضر به دنبال مستند کردن ابعاد پشتیبانی تدارکاتی و آمادی، تعمیراتی، ترابری و برخی خدمات در غرب کشور است که تاکنون به دلایل عمده زیر کمتر مورد توجه قرار گرفته است:

-تمرکز و توجه مسئولان سیاسی و نظامی کشور به جبهه های جنوب به دلایل مختلف از جمله اراده دشمن بر جداسازی بخش نفت خیز و عرب نشین ایران، و شکل و جغرافیای نظامی منطقه جنوب

- تمرکز تلاش ها و توجه ها بر جنبه های عملیاتی و رزمی تا جنبه های پشتیبانی؛

این پژوهش در صدد است علاوه بر ارائه بخشی از ناگفته ها و پرسشهای مطرح پیرامون عملکرد نیروهای تدارکات سپاه پاسداران در غرب کشور، بازتاب گوشه ای از جان فشانی های آنها در طول دوران جنگ تحمیلی باشد. همچنین به عنوان منبعی برای انجام پژوهشهای بعدی و تکمیل نواقص موجود مورد استفاده قرار گیرد.

اثر حاضر با عنوان«میزبانان گرم در مناطق سرد»؛کارنامه تدارکات سپاه در غرب کشور در دوران دفاع مقدس،با حمایت مرکز اسناد،تحقیقات و نشر معارف دفاع مقدس و مجاهدت های سپاه و به قلم آقای محمود عنبرستانی در برگیرنده سه بخش و ۱۷ فصل در 968صفحه میباشد که به پاس مجاهدت های تمامی رزمندگان و دست اندرکاران بخش تدارکات جنگ در روزی که به نام روز «حمل و نقل و رانندگان» نام گذاری شده معرفی می گردد.

بخش اول کتاب

بخش اول به کلیاتی از جنگ، تدارکات، شکل گیری ویژگیهای جغرافیایی و آب و هوایی غرب و تفاوت های غرب و شمال غرب با جنوب غربی در قالب ۳ فصل پرداخته است.

-فصل اول مفاهیم کلی و تعاریف مورد نظر برای فهم بیشتر مطالب کتاب و اختصارات به کار رفته در کتاب و همچنین طبقه بندی اقلام و سیرتاریخی لجستیک در جهان و ایران را شرح داده است.

-فصل دوم به تشریح تدارکات سپاه و مأموریتها و وظایف آن پرداخته است.

- فصل سوم به تشریح جغرافیایی مناطق غرب و شمال غرب و ویژگیهای موثر در عملیات های نظامی و تدارکاتی در استانهای آذربایجان غربی ،کردستان، باختران، ایلام و همدان پرداخته است.

بخش دوم کتاب

در بخش دوم، شکل گیری و تحولات تدارکات سپاه در غرب، در قالب ۳ فصل بیان شده است:

- فصل اول به بحث بروز جنگ تحمیلی در غرب کشور، وضعیت نیروهای نظامی ایران در ابتدای جنگ و بیان عملیاتهای انجام شده در این مناطق پرداخته است.

فصل دوم به بحث تشکیل سپاه در غرب کشور و سازمانهای استقراری و یگانها و ستادها و قرارگاه های آن در غرب کشور پرداخته است.

- فصل سوم به شکل گیری تدارکات در غرب کشور و سیر تغییرات در سازمان و مناطق و سطح جغرافیایی آن پرداخته است .

بخش سوم کتاب

در بخش سوم، عملکرد پشتیبانی غرب مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است و شامل ۱۱ فصل میباشد:

-فصل اول عملکرد تدارکات در عملیاتهای آزادسازی و پاکسازی مناطق غرب و شمال غرب (شهرها، محورها و مناطق عمقی در غرب و شمال غرب کشور) را شرح داده است.

-در فصل دوم به عملکرد تدارکات غرب در پشتیبانی از عملیاتهای مهرماه ۱۳۵۹ تا بهمن ماه ۱۳۶۱ پرداخته شده است. در این فصل به پشتیبانی از حدود ۵۱ عملیات در وسعتهای مختلف پرداخته است .

- فصل سوم به عملکرد پشتیبانی از عملیاتها در غرب از فروردین ۱۳۶۲ تا مهر ۱۳۶۳ که در بردارنده حدود ۸ عملیات میباشد پرداخته است.

-فصل چهارم عملکرد تدارکات غرب در پشتیبانی از عملیاتهای بدر تا کربلای ۱ شامل ۶ عملیات را شرح داده است.

- فصل پنجم به عملکرد تدارکات غرب در پشتیبانی از عملیات کربلای ۴ تا عملیات مرصاد شامل ۱۰ عملیات پرداخته است.

-فصل ششم به موضوع تبادل آزادگان و استقبال از آنها و تدارکات و پشتیبانی از عملیات تبادل آزادگان پرداخته است.

-در فصل هفتم تغییر و تحولات ساختاری تدارکات و پشتیبانی غرب در دوران جنگ تحمیلی مورد بررسی قرار گرفته است.

-در فصل هشتم ویژگیهای حوزه های تخصصی تدارکات و پشتیبانی غرب مورد بررسی قرار گرفته است.

-در فصل نهم منابع حمایتی و مالی تدارکات و پشتیبانی غرب مورد بررسی قرار گرفته و به موضوع تنوع و تعدد یگانها و رده های تجهیز شده و مورد پشتیبانی قرار گرفته در مقاطع مختلف پرداخته است.

-فصل دهم موضوع شهدای تدارکات و پشتیبانی غرب را بررسی کرده است.

-در فصل یازدهم یک نگاه کلی به عملکرد واحد تدارکات غرب سپاه شده است.