مدافعان حرم مردان بیادعایی هستند که در روزگار فتنه و جنگ سخت نیابتی به عرصه کارزار با تکفیریها شتافتند تا هم به دفاع از حرم و مراقد مقدس اهلبیت (ع) در عراق و سوریه بپردازند و هم امنیت و کیان محور مقاومت را در برابر موج سرکش داعش و حامیانش حفظ کنند.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی مرکز اسناد، تحقیقات و نشر معارف دفاع مقدس و مجاهدت های سپاه، مدافعان حرم یک تشکل گسترده نظامی شیعی در سوریه و عراق است که باهدف مقابله با حملات تروریستهای تکفیری و جلوگیری از تخریب حرم و مراقد اهلبیت (ع) بهویژه حضرت زینب (س) و حضرت رقیه (س) شکل گرفت.
نخستین هسته این تشکل تیپ ابوالفضل العباس (ع) بود که در سال ۱۳۹۲، با اشراف جمهوری اسلامی ایران و همکاری حزبالله لبنان و تعدادی از گروههای رزمنده شیعه عراقی شکل گرفت.
اولین مأموریت این تیپ عملیات پاکسازی زینبیه و اطراف حرم حضرت زینب (س) و نبرد با تروریستهای تکفیری بود. این مأموریت موفقیتآمیز بود و تیپ ابوالفضل (ع) پس از مدتی موفق شد تکفیریها را به عقبنشینی از منطقه زینبیه وادار و مناطق شیعی نشین را از دست تروریستها آزاد کند.
یکی از حوادثی که عزم رزمندگان شیعی را برای دفاع از حرمهای مقدس در سوریه جزم کرد؛ حمله ناکام تکفیریها برای انفجار حرم حضرت زینب (س) بود. این گروهها تلاش داشتند در بهمن ۱۳۹۱ با یک کامیون بمبگذاریشده حرم حضرت زینب (س) را منفجر و نابود کنند؛ اما این کامیون پیش از ورود به ترمینال خودروهای نزدیک به حرم منفجر شد و عملیات خطرناک و فاجعهآمیز انفجار حرم ناکام ماند.
سید حسن نصرالله دبیرکل حزبالله بعدازاین واقعه، در بیانیهای تأکید کرد افرادی هستند که از این مرقد دفاع میکنند و برای دفاع از آن حاضر به شهادت هستند. آنان از فتنه جلوگیری میکنند. جلوگیری از سیطره گروههای مسلح بر مرقد حضرت زینب (س) و منع تکفیریها از تخریب این مرقد واجب است.
بعدازاین بیانیه، حزبالله لبنان حضور جدی خود را در سوریه اعلام کرد. حزبالله که سوابق درخشانی از تجارب جنگ چریکی علیه اشغالگران صهیونیستی را در کارنامه خود داشت وارد سوریه شد و در مقابله با گروههای تروریستی و تکفیری نقش فعالی ایفا کرد و همچنان این نقشآفرینی ادامه دارد. همچنین مدافعانی از سوریه، عراق، لبنان و ایران به مدافعان حرم پیوستند.
شکلگیری مدافعان حرم
با اوجگیری نبرد در سوریه و حملات تکفیریها به مقدسات ازجمله تخریب مرقد حجر بن عدی در منطقه عدرا در حومه دمشق در سال ۲۰۱۳ (۱۳۹۲) به دست جبهه النصره و نيز انفجار مرقد عمار یاسر در شهر رقه در سال ۲۰۱۴ (۱۳۹۳) به دست داعش، هسته اولیه مدافعان حرم توسعه یافت و مناطق مختلف سوریه را در برگرفت.
تشکیلات نظامی مدافعان حرم بر اساس ملیتهای مختلف تقسیمبندی شده و هر یک برحسب ضرورت مأموریتهای خاص تدافعی و تهاجمی را تحت نظارت سازمانی نیروی قدس در سوریه انجام میدادند.
رزمندگان افغانی با نام فاطمیون مشغول نبرد در سوریه بودند. عراقیها متشکل از گروههای جهادی شیعی مثل بدر، سرايا السلام، عصائب اهل الحق، كتائب حزبالله، كتائب سیدالشهدا (ع) و حركت النجباء با عنوان کلی «حیدریون» و شیعیان پاکستانی هم با نام زینبیون در صحنه نبرد با تکفیریها حضور داشتند. نیروهای ایرانی هم در قالب تشکیلات سپاه و بسیج و ارتش البته به شکل محدود و با عنوان مستشاری مأموریت دفاع از حرم را بر عهده داشتند.
در عراق نیز به دنبال تهاجم گسترده داعش در سال ۲۰۱۴ (۱۳۹۳)، بهویژه حمله این گروه تکفیری به سامرا، مأموریت دفاع از حرم جدی شد؛ اما با توجه به فتوای مرجعیت شیعه در نجف اشرف، آیتالله سیستانی و شکلگیری بسیج مردمی موسوم به حشد الشعبی، نیازی به گروههای شیعی از خارج نبود. البته نیروی قدس بهعنوان نیروی مستشاری و بهمنظور انتقال تجربۀ بسیج به عراقیها، در این عرصه حضور جدی داشت.
مدافعان حرم بهطورکلی، انگیزه و روحیهای قوی در رزم و مبارزه با دشمندارند؛ زیرا اولاً به شکل داوطلبانه و ثانیاً بر اساس اعتقادات دینی و مذهبی قدم به عرصه نبرد میگذارند؛ درنتیجه شرایط دشوار نبرد و مخاطرات آن را تحمل میکنند. قطعاً نمیتوان ادعا کرد همه مدافعان حرم در اوج شهادتطلبی و ازجانگذشتگی هستند؛ اما از شجاعت و روحیه کافی برای نبرد و پایداری در میدان برخوردارند. به طبع چنین روحیاتی بر سایر نیروهای مقاومت و بهخصوص ارتش سوریه تأثیرگذار بود و دستکم غیرت آنان را تحریک میکرد.
در مقابل نیروهای تکفیری هم عمدتاً باانگیزههای اعتقادی جهادی وارد جنگ میشدند، درنتیجه نوعی موازنه میان دو طرف برقرارشده و البته درنهایت هر که روحیه قویتر و درعینحال هوشمندی و توان بیشتری در طراحی عملیات داشت، برنده میدان بود.
روند پیروزیهای متوالی مقاومت و شکستهای مکرر تکفیریها در سوریه و عراق، حاکی از تغییر موازنه به نفع جبهه مدافعان حرم بود.
فاطمیون؛ از یک گروهان تا یک لشکر
لشکر فاطمیون متشکل از افغانیهای داوطلبی است که زیر نظر نیروی قدس سازماندهیشده و برای دفاع از حرم اهلبیت (ع) راهی سوریه میشدند. هسته اولیه شکلگیری تیپ فاطمیون تعدادی از نیروهای افغانی بودند که به آنها سپاه محمد (ص) میگفتند. این گروه پس از پیروزی انقلاب اسلامی به امام خمینی (ه) و جمهوری اسلامی ایران گرایش یافتند. برخی از آنان در دهه هشتاد میلادی در افغانستان علیه شوروی جنگیدند و برخی از آنان در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران شرکت کردند و بعدها در صفوف جنگ با طالبان نیز حضور داشتند.
سپاهیان محمد (ص) پس از سقوط طالبان از هم پاشید و بسیاری از رزمندگان آن، مقیم ایران شدند. چون تحت تعقیب دولت افغانستان و دستگاه جاسوسی آمریکا بودند.
با آغاز بحران در سوریه این نیروها برای اعزام به سوریه و مبارزه با تروریستهای تکفیری اعلام آمادگی کردند. پسازآن نیروی قدس به سازماندهی مجدد این نیروها پرداخت و بسیاری از نیروهای جوان و جدید افغانی، اعم از افغانیهای مقیم ایران و افغانیهای مقیم سوریه جذب آن شدند.
فاطمیون در سال ۱۳۹۰ با استعداد یک گروهان اعلام موجودیت کرد. این تشکل در ابتدا در سوریه در کنار حزبالله لبنان و گروههای عراقی مانند گردانهای سیدالشهدا (ع) فعالیت میکرد؛ اما بهتدریج تبدیل به تیپ و نهایتاً لشکر شد. در حال حاضر، تعداد نیروهای این لشکر به بیش از ۲۰ هزار نفر میرسد.
فرماندهی فاطمیون بر عهده شهید علیرضا توسلی (ابوحامد) بود. ابوحامد در جنگ با ارتش شوروی و همچنین در جنگ هشتساله ایران و عراق شرکت داشت و فرمانده ای شجاع و با تجربه بود. او از افراد مورد اعتماد سردار سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران بود. ابو حامد در نهم اسفند ۱۳۹۳، در نبرد با جبهة النصره، به همراه رضا بخشی (فاتح)، جانشين لشكر فاطمیون در حومه درعا در جنوب سوریه به شهادت رسید.
نقشآفرینی در عملیاتهای سرنوشتساز
لشکر فاطمیون در نبردهای جبهههای مختلف سوریه در برابر تروریستها حضور فعال و شجاعانهای داشت و غالباً بهعنوان خطشکن عمل میکرد. نیروهای شجاع این لشکر بهویژه در عملیاتهای نصر در اطراف حلب در سال ۱۳۹۴، نقش بسزایی ایفا کردند. فاطمیون تاکنون بیش از دویست شهید در سوریه داده است. وجهتسمیه فاطمیون آن بود که این تیپ در ایام شهادت حضرت زهرا (س) شکل گرفت. از طرفی به گفته اعضای این لشکر، چون حضرت زهرا (س) غریب بود و ما هم در سوریه غریب هستیم نام فاطمیون برازنده ماست.
رسانههای معاند معمولاً از لشکر فاطمیون بهعنوان مزدوران جنگی یا میلیشیای شیعه وابسته به ایران یاد میکنند که در اثر اجبار یا تطمیع به جنگ در سوریه فرستاده میشدند.
نیروی قدس اهتمام خاصی به نیروهای بیادعای فاطمیون دارد و در نبردهای سخت برونمرزی حساب ویژهای روی آنها بازکرده است.
به گفته سردار سلیمانی در دیدار با خانواده شهید ابو حامد، مجاهدتهای رزمندگان فاطمیون خاک مظلومیت را از چهره افغانیها زدود. مجاهدتهای رزمندگان فاطمیون هم در جبهههای نبرد خیلی اثرگذار بود و هم منشأ تحول در جامعه ما شد.
از هر بعدی به رشادتهای فاطمیون نگاه شود باید گفت که مجاهدتهای آنان اثر فوقالعاده ارزنده و ارزشمندی بهجا گذاشته است که دراینباره، قبل از هر چیز باید خدا را شکر کرد و بعد هم باید، این توفیق و این اثرگذاری را به خانوادههای فاطمیون تبریک گفت.
جانشین فرماندهی نیروی قدس هم تأکید کرد فاطمیون مجموعه دلاورمردانی هستند که برای دفاع از ارزشهای اسلامی حدومرزی نمیشناسند. اینها جزو مبارزانی بودهاند که برای دفاع از اسلام در جاهای مختلف مبارزه کردند، در افغانستان چندین بار جنگیدهاند. لشکر فاطمیون به همپیوستگی امت اسلام را به معنی واقعی به عرصه ظهور رساند و عملکرد آنها یک فرهنگ در پهنای گسترده مقاومت در کشورهای اسلامی است.
فاطمیون اثبات کردند که هم اهل مبارزهاند و هم توان مبارزه با تروریستها را دارند و حوزه اثرگذاری آنها محدود به خاک سوریه نیست؛ بلکه این افراد فضای جدیدی در عرصه مقاومت ایجاد کردند.
میراث مقاومت
مدافعان حرم مردان بیادعایی هستند که در روزگار فتنه و جنگ سخت نیابتی به عرصه کارزار با تکفیریها شتافتند تا هم به دفاع از حرم و مراقد مقدس اهلبیت (ع) در عراق و سوریه بپردازند و هم امنیت و کیان محور مقاومت را در برابر موج سرکش داعش و حامیانش حفظ کنند.
مدافعان حرم در عین اقتدار و صلابت، مظلوم هستند؛ چون در غربت و شرایط سخت میجنگیدند و مورد هجمه عملیات روانی دشمن قرار داشتند. اگر دشمنان بهناحق مدافعان حرم را ابزار توسعهطلبی جمهوری اسلامی ایران میخوانند و دفاع از حرم را بهانهای برای حضور در منطقه و دامن زدن ایران به جنگ طایفهای قلمداد میکنند، اما به فرموده رهبر معظم انقلاب «مدظلهالعالی»، اگر مدافعان حرم نبودند اکنون باید در شهرهایی مثل کرمانشاه و همدان و بقیه استانها با تکفیریها میجنگیدیم.
خاک مناطق مختلف نبرد در عراق و سوریه به خون پاک بسیاری از مدافعان حرم آغشته شده و شهادت مظلومانه شهدایی مانند محسن حججی، عزم همرزمانش را برای ادامه نبرد با شجره ملعون تکفیر محکمتر خواهد کرد.
به قول سردار شهید سرلشکر سلیمانی: ما از ابتدا مصمم و به دور از تردید در این راه گام برداشتیم؛ اما ارتکاب این جنایتها عزم و اراده ما را جزمتر و جدیتر کرد تا جایجای اراضی اسلامی را از وجود بیوجود پلیدشان تطهیر کنیم.
منبع:
شهیدی، فرزان، آزادسازی غوطه شرقی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، تهران۱۴۰۲، صص ۱۵۴، ۱۵۵، ۱۵۶، ۱۵۷، ۱۵۸، ۱۵۹
