روزشمار
جمعه
3 فروردين 1358
24 ربيع الثاني 1399
23 مارس 1979
476
در حالي كه هيأت اعزامي از تهران به سنندج به بحث و بررسي و مذاكره براي سامان يافتن اوضاع كردستان مشغول است ، طرف مقابل روشهاي مختلفي را كه به گرفتن امتياز بيشتري ميانجامد ، به كار گرفته است . از جمله به نوشته روزنامه كيهان ، به دنبال زد و خوردهاي سنندج تظاهراتي در سفر به عنوان اعتراض به اين وقايع صورت گرفت . در اين تظاهرات يك قطعنامة شش مادهاي صادر شد كه در آن حل هرچه زودتر مسأله كُرد ، دستگيري و محاكمه عوامل وابسته به امپرياليسم در ايران و همچنين دستگيري عواملي كه باعث حادثه سنندج شدهاند ، خواسته شده است .
براساس همين گزارش پنجهزار نفر از كردهاي پيرانشهر نيز در يك راهپيمايي وسيع به كشتار مردم سنندج اعتراض كردند . راهپيمايان همچنين برخواست خودمختاري كردها و تاييد آيتالله شيخعزالدين حسيني به عنوان نماينده خلق كردها تاكيد كردند .
در شهرهاي بانه و مهاباد نيز تظاهراتي برپا شد و تظاهركنندگان از دولت بازرگان مجازات " عاملين كشتار اخير سنندج " را خواستار شدند . همچنين جامعه كردهاي كرمانشاه طي قطعنامهاي به امضاي محمود كمانگر ، محمد صديقمفيدي و محمد يوسفي ، قطعنامه سه مادهاي رهبران ملي و روحاني مردم كرد در شهرستان سقز را مورد تاييد قرار دادند . ( 1 )
477
با برقراري آرامش در سنندج صديقكمانگر سخنگوي شوراي موقت انقلاب اعلام كرد كه شوراي مزبور مسؤول حفظ نظم و امنيت در شهر است . در اطلاعيهاي كه اين مطلب را آن اعلام شده ، همچنين آمده است: « شوراي موقت انقلاب در سنندج از اين تاريخ نيروهاي نظامي تحت كنترل خود را براي حفظ امنيت و نظم در ساختمان شهرباني مستقر نموده است و براي هر فرد مسلح وابسته به كميته نظامي كارت مخصوص صادر مينمايد . از همشهريان مبارز كه اسلحه در اختيار دارند ، تقاضا داريم براي همكاري به محل فوق مراجعه نمايند و هيچكس حق ندارد به تنهايي و مستقلاً عمل كند و تاكيد ميكنم كه هيچكس حق ندارد افراد مسلح را خلع سلاح كند، فقط در صورتي كه به افراد مشكوك مسلح برخورد كرديد به كميته نظامي مستقر در شهرباني معرفي كنيد.هر فرد يا گروه مسلحي كه بدون توجه به دستورات كميته نظامي و مستقلاً عمل نمايد ، مسؤول بينظميهاي شهر ميباشد . » ( 2 )
از سوي ديگر ، برخلاف موضع تهاجمي طرف مقابل، احمد صدرحاجسيدجوادي وزير كشور كه در سنندج به سر ميبرد ، دكتر ابراهيم يونسي را به سمت استاندار كردستان منصوب كرد . به نوشته روزنامه كيهان ، دكتر يونسي ، كُرد و متولد بانه است. وي از مبارزين كُرد است و از طرف رژيم سابق به خاطر عضويت در سازمان افسران حزب توده ايران در سال 33 به اعدام محكوم شد ولي اعدام نشد و پس از هشت سال زندان ، زير فشار افكار عمومي جهان آزاد شد . دكتر يونسي در يك مصاحبه كوتاه تلويزيوني در مورد زمينه كارهاي در دست انجام گفت : « اولين كار عمده من در اين شرايط حساس ، حفظ نظم و امنيت در شهر و تلاش براي نزديك كردن گروهها به همديگر و برآورد كردن خواستهايمردم است . » ( 3 )
478
درباره نتايج سفر هيأت اعزامي به سنندج در تفسير راديو بيبيسي گفته شد : « چنين به نظر ميرسد كه هيأت اعزامي از تهران موفق به جلب اعتماد كردها نسبت به رهبران جديد انقلابي ايران در قبول تقاضاهايشان براي كسب خودمختاري داخلي ناحيه كردستان شدند. ولي خبرنگار ما اضافه ميكند كه هنوز اين خطر وجود دارد كه بعضي از گروههاي كرد براي ايجاد خرابكاري در اين مصالحه بسيار حساس ، دست به اقداماتي بزنند . » ( 4 )
479
در پي اقدام كانون فرهنگي ـ سياسي خلق تركمن در مصادره زمينهاي فراريان وابسته به رژيم سلطنتي در منطقه تركمنصحرا ( به عنوان يك برگه تبليغاتي برتر و يك اعدام حضور قدرتمندانه براي نيروهاي چپ غيرمذهبي و بطور مشخص سازمان چريكهاي فدايي خلق ) وزير كشور با صدور اطلاعيههايي تصميمات دولت را در اين مورد اعلام كرد . در اطلاعيه شمار 1 وزارت كشور آمده است : « برادران مسلمان منطقه گرگان و گنبد! با برچيده شدن نظام فاسد استبدادي براي رفاه حال اهالي منطقه ، ستاد مخصوصي اعزام و در محلهاي گرگان و گنبد مستقر گرديد . پس از بررسي مقدماتي جهت احقاق حق تضييع شده كشاورزان ، نسبت به اين موارد تصميم اتخاذ و اعلام ميگردد : 1 ـ كليه مراتع و زمينهايي كه غصب شده باشند يا مورد اختلاف باشند از اين تاريخ تا تعيين تكليف در اختيار دولت قرار ميگيرد . كشت و داشت و برداشت محصول آن نيز با نظارت دولت انجام خواهد شد . 2 ـ ستاد مخصوص حل مشكلات منطقه با نمايندگان و معتمدين محل مذاكره و از طرف دولت راجع به كشت و داشت و برداشت محصول با نمايندگان مذكور به توافق خواهد رسيد . 3 ـ ستاد مخصوص موظف است بررسيهاي خود را در اسرع وقت انجام داده و طرح پيشنهادي خود را به دولت اعلام دارد . 4 ـ وزارت كشور موظف است بلافاصله پس از دريافت نظر ستاد مخصوص ، نسبت به واگذاري زمينهاي غصبي اقدام نمايد . از كليه برادران منطقه گرگان و گنبد انتظار همكاري و دلگرمي با اعضاي ستاد مخصوص را داريم . »
در اطلاعيه شماره 2 وزارت كشور نيز تأكيد شد : « به دنبال اطلاعيه شماره يك راجع به منطقه گرگان و گنبد ، اينك نسبت به اين موارد اقدامات لازم معمول خواهد گرديد : 1 ـ كليه سازمانهاي كشاورزي از اين تاريخ تا تعيين تكليف در اختيار دولت قرار ميگيرد و محصولات آنها نيز با نظارت دولت برداشت خواهد شد ؛ 2 ـ كليه كارگران كشاورزي كه در سازمانها مشغول كار بودهاند ، زير نظر نمايندگان ستاد مخصوص به كار خود ادامه خواهند داد ؛ 3 ـ ستاد مخصوص موظف است كه بررسيهاي خود را در اسرع وقت انجام داده و طرح پيشنهادي حاصله را به دولت پيشنهاد نمايد ؛ 4 ـ وزارت كشور موظف است كه بلافاصله پس از دريافت طرح ستاد مخصوص نسبت به واگذاري زمينهاي غصبي اقدام نمايد . تبصره : موارد فوق در مورد دامهايي كه در محدوده سازمانهاي فوق قرار دارند نيز صادق ميباشد و از نظر نگهداري و رسيدگي به همان شيوه عمل خواهد شد . بديهي است دولت انتظار دارد كه كليه ساكنان منطقه با نمايندگان دولت و اعضاي ستاد مخصوص همكاري صميمانه داشته باشد . » ( 5 )
480
حساسيتهاي قومي و خودمختاري در خوزستان به آهستگي و تدريج ، اما به نحوي سازمان يافته ترويج و دنبال ميشود . به نوشته روزنامه اطلاعات هزاران تن از اهالي عربزبان خوزستان در ورزشگاه تختي اهواز اجتماع كردند و با صدور قطعنامهاي در دوازدهماده ، خواستهاي خود را اعلام داشتند . در اين اجتماع شيخ شبيرخاقاني طي سخناني گفت : « دشمنان اسلام با هر نوع حيله و نيرنگي كه ممكن باشد ، ميخواهند سدي در مقابل جنبش اصلي اسلامي قرار دهند و در اين ميان كه ما با تكيه به قرآن و تعاليم آن با هر نوع دسيسهاي مبارزه خواهيم كرد . » وي افزود : « دولت موقت انقلاب اسلامي ايران در تماسهاي مكرر خود با اينجانب اعلام نموده است كه حقوق شرعي و قانوني خلق عربزبان مسلمان خوزستان را مراعات خواهد كرد . » ( 6 )
به نوشته كيهان ، شيخ شبيرخاقاني اضافه كرد: « بهترين روش براي نيل به هدفهاي انقلابي ايران ، عمل نمودن به قانون قرآن است . ملت مسلمان ايران بر اثر مجاهدتهاي فراوان و دادن تلفات سنگين به اين پيروزي بزرگ نايل آمد. در اين مبارزات ، مردم مسلمان عربزبان خوزستان نيز سهم بسزايي داشتند.» وي ضمن محكوم كردن هرگونه تجزيهطلبي گفت : « ايران يك كشور مذهبي است ، نه يك كشور نژادي ، بنابراين همه موظف هستيم براي وحدت و استقرار مليت و ترقي اين سرزمين تا پاي جان سعي و كوشش كنيم تا فرصتطلبان و بيگانگان نتوانند بر ضدمصالح مردم ايران قدميبردارند . » ( 7 )
پس از آن قطعنامهاي به اين شرح قرائت شد : خلق عرب ايران ضمن تاييد جمهوري اسلامي، قوياً خواستار شناخت حقوق از دسترفته خويش است ؛ خلق عرب مسلمان دوش به دوش ساير خلقهاي تحت ستم ايران عليه رژيم طاغوتي پهلوي مبارزه كرد و كساني كه در اين راه به مقام عالي شهادت رسيدهاند ، گواه آشكاري بر آن است . خلق مسلمان عرب ايران كه بيش از سه ميليون نفر ميباشند با رد هرگونه اتهام تجزيهطلبي و برعكس به منظور استحكام هرچهبيشتر خلقهاي ايران و پاسداري از تماميت ارضي اين سرزمين، اميدوارند كه در زير سايه نهضت اسلامي به رهبري امام خميني ، حقوق خويش را در چارچوب كشور ايران و طبق قوانين اسلامي مسترد دارند و همگي ضمن راهپيماييهاي چند هفته اخير در خرمشهر، آبادان، اهواز، سوسنگرد و شادگان خواستهاي زير را توسط نمايندگانشان اعلام داشتند :
1 ـ هر انديشه تجزيهطلبي خوزستان را از جمهوري اسلامي رد كرده و با تمام نيرو جمهوري اسلامي را تاييد و خود را جزء لاينفك كشور بزرگ ايران ميدانيم ؛ 2 ـ به رسميت شناختن زبان عربي به عنوان زبان ملي خلق مسلمان عرب ايران و تدريس آن به عنوان زبان اول در تمام مراحل آموزشي ، همراه با زبان فارسي و حق نشر و تاليف به زبان عربي در تمام شؤون ملي و سياسي مردم عرب ايران و ايجاد دانشگاهها و جمعيتهاي علمي و پخش برنامههاي راديو و تلويزيون مستقل از برنامه شبكه سراسري به زبان عربي ، با توجه به آداب و رسوم و فرهنگ به وسيله رسانههاي گروهي و همچنين از طريق آموزش مجاني تحصيلات عاليه دانشگاهي ؛ 3 ـ ايجاد مدارس و آموزشگاهها و داير كردن هياتهاي بهداشتي در روستاها و تأسيس دانشگاهها و دانشسراهاي علمي براي رفع احتياجات مردم عرب ايران و در صورتي كه اكثريت در شهرها با آنان باشد ، اولويت ورود براي آنها خواهد بود ؛ 4 ـ تشكيل مجلس عربي براي تصويب قوانين محلي و نظارت بر قوانين و داير كردن دادگاههاي عربي ـ ايراني براي حل مشكلات آنان براساس آداب و رسوم اسلامي ؛ 5 ـ مشاركت در مجلس مؤسسان نسبت به جمعيت خلق عرب ايران ؛ 6 ـ اعطاي حق اولويت براي تصدي پستهاي عالي در بخش دولتي ؛ خصوصي و شركتها درمنطقه و نير توجه لازم براي استفاده از بورسهاي خارج از كشور براي رفع نيازهاي خلق عرب مسلمان ايران و اختصاص دادن ميزان كافي از درآمدهاي نفتي براي آباداني و ايجاد صنايع سنگين و رشد و احياي كشاورزي در منطقه ؛ 7 ـ انتخاب نمايندگان عرب در مجلس شوراي ملي به نسبت جمعيت آنان و مشاركت در حكومت مركزي براي اشغال پستهاي وزارتي در جمهوري اسلامي ؛ 8 ـ اعتراف به مليت خلق عرب مسلمان ايران از طريق جمهوري اسلامي ؛ 9 ـ شركت در ارتش ملي و نيروي هوايي و امكان نيل به درجات عالي افسري ؛ 10 ـ نامگذاري شهرها و روستاها در تمام منطقه به نامهاي تاريخي آن كه توسط حكومت فاشيستي پهلوي تغيير يافت ؛ 11 ـ وضع اين مواد در قانون اساسي جمهوري اسلامي ؛ 12 ـ هر نوع خودمختاري كه براي ساير خلقهاي ايران تعيين شود ، خلق عرب نيز خواستار مشابه آن حقوق ميباشد . خلق عرب مسلمان ايران هرگونه استعمار را تقبيح ميكند و به سياست بيطرفي ايمان كافي دارد و خواستار نشر و توسعه تعاليم اسلام با تمام ابعاد آن و با تمام نيرو و از ميراث تشيع و كشور يگانه مسلمان ايران دفاع خواهد كرد .
خلق مسلمان عرب خوزستان ( 8 )
481
در پي شيوع بيانضباطي در ارتش و رخنه روزافزون گروههاي سياسي مخالف نظام و ديگر تهديداتي كه ازدرون عليهنظام متصوراست ، ستادكل ارتش باصدور اطلاعيهاياعلامكرد :
« ستاد كل ارتش ملي ـ اسلامي به منظور تحكيم هرچه بيشتر مباني انضباطي و تسريع در تشكيل يك نيروي متعهد و مسؤول در جهت پاسداري و پيشبرد اهداف و دستاوردهاي انقلاب اسلامي ايران تا تصويب آييننامههاي انضباطي و پادگاني جديد ، تشكيل دادگاههاي موقت انقلابي ـ نظامي ـ اسلامي را در پادگانها و سازمانهاي نظامي اعلام ميدارد . لذا از عموم فرماندهان و رؤساي مربوطه انتظار دارد . با قاطعيت كامل در انجام مسؤوليت خطيري كه عهدهدار شدهاند ، اقدام نموده و كوچكترين بيانضباطي و سهلانگاري را در اجراي وظايف مقدس سربازي از نظر دورنداشته و آغاز كار در دادگاهها را به اين ستاد گزارش نمايند . » ( 9 )
482
در شرايط بشدت حساس اين روزها كه تصميمگيري و برخورد قاطع با مسائل حاد جاري براي بسياري از مسؤولين نظام مشكل و بعضاً دور از تصور است ؛ امام خميني طي سخناني راه هرگونه مماشات و امتياز دادن به گروههاي فشار را كه مصرانه در پي ممانعت از شكلگيري نظام اسلامي هستند ، مسدود كردند . امام در يك ملاقات عمومي تاكيد كردند : « اگر چنانچه ما قصوري بكنيم در اين موقع كه حساسترين موقعهايي است كه بركشور ميگذرد ، تقصيركاريم . اگر چنانچه ما اغراض شخصيه را نظر بكنيم و به واسطه اغراض شخصيه در اين ميدان راه برويم . تقصير كاريم . اگر ما گوش بدهيم به اين شياطين كه در بين اقشار مختلف ملت افتادند و ميخواهند تفرقه بيندازند ، تبهكاريم . تمام ثروتهاي ما را اربابهاي اينها بردند و حالا كه ما دست آنها را قطع كرديم ، اينها به وحشت افتادهاند و ميخواهند باز همان مسائل را پيش بياورند. بيدار باشيد ، هوشيار باشيد كه اينها رخنه نكنند در بين صفوف شما ، با اسمهاي مختلف ، با حرفهاي ظاهرالصلاح در بين شما نيايند ؛ كارگران ما را اغوا نكنند ؛ عشاير محترم ما را اغوا نكنند . » ( 10 )
483
سفير آمريكا در تهران طي گزارشي با تأكيد " خيلي محرمانه " به وزارت امورخارجه آن كشور در مورد سياست آمريكا در قبال دولت نوشت : « اين دولت اگر چه در زمان حاضر بازده و كارايي زيادي ندارد ، ولي اگر ما بخواهيم كه آن در مصدر قدرت بماند بايد بهقدرت و تماميتآن احترامبگذاريم . » ( 11 )
منابع و مآخذ 3/1/1358
1 ـ روزنامه كيهان ، 6/1/1358 ، ص 6 .
2 ـ دفتر هواداران سازمانهاي چريكهاي فدايي ، جنگ خونين سنندج و دستاوردهاي آن ( سنندج : نشر سازمان چريكهاي فدايي ، سال 1358 ) ص 76 .
3 ـ مأخذ شماره 1 ، ص 6 .
4 ـ سند شماره 18800/پ . ن . مركز مطالعات و تحقيقات جنگ : نوار شماره 3 ، برنامه خبري راديو بيبيسي ، 3/1/1358 .
5 ـ مأخذ شماره 1 ، ص 2 .
6 ـ روزنامه اطلاعات ، 6/1/1358 ، ص 5 .
7 ـ مأخذ شماره 1 ، ص 8 .
8 ـ مأخذ شماره 6 ، ص 5 .
9 ـ مأخذ شماره 6 ، ص 8 .
10 ـ مركز مدارك فرهنگي انقلاب اسلامي ، صحيفه نور ، مجموعه رهنمودهاي امام خميني ( تهران : وزارت ارشاد اسلامي ، جلد پنجم سال 1361 ) ص 205 .
11 ـ دانشجويان پيرو خط امام ، اسناد لانه جاسوسي ، جلد 28 ( تهران : نشر لانه جاسوسي ، بيتا ) ، ص 17 .
